ข้อคิดจากเรื่องเล่าของ "ไอส์ไตน์"

ในห้องเรียนวันหนึ่ง ไอสไตน์ถามนักเรียนว่า

" มีคนซ่อมปล่องไฟสองคน กําลังซ่อมปล่องไฟเก่า

พอพวกเขาออกมาจากปล่องไฟ

ปรากฏว่า คนหนึ่งตัวสะอาด

อีกคนคัวเลอะเทอะ เต็มไปด้วยเขม่า

ขอถามหน่อยว่า คนไหนจะไปอาบน้ำก่อน "

นักเรียนคนหนึ่งตอบว่า

" ก็ต้องคนที่ตัวสกปรกเลอะเขม่าควันสิครับ "

ไอสไตน์ พูดว่า 

" งั้นเหรอ คุณลองคิดดูให้ดีนะ

คนที่ตัวสะอาด เห็นอีกคนที่ตัวสกปรกเต็มไปด้วยเขม่าควัน

เขาก็ต้องคิดว่าตัวเองออกมาจากปล่องไปเก่าเหมือนกัน

ตัวเขาเองก็ต้องสกปรกเหมือนกันแน่ๆเลย

ส่วนอีกคน เห็นฝ่ายตรงข้ามตัวสะอาด ก็ต้องคิดว่า

ตัวเองก็สะอาดเหมือนกัน

ตอนนี้ ผมขอถามพวกคุณอีกครั้งว่า

ใครที่จะไปอาบน้ำก่อนกันแน่ "

นักเรียนคนหนึ่งพูดขึ้นมาด้วยความตื่นเต้นว่า

" อ้อ ! ผมรู้แล้ว พอคนตัวสะอาดเห็นอีกคนสกปรก

ก็นึกว่าตัวเองต้องสกปรกแน่ แต่คนที่ตัวสกปรก

เห็นอีกคนสะอาด ก็นึกว่าตัวเองไม่สกปรกเลย

ดังนั้นคนที่ตัวสะอาดต้องวิ่งไปอาบน้ำก่อนแน่เลย

..... ถูกไหมครับ...."

ไอสไตน์มองไปที่นักเรียนทุกคน นักเรียนทุกคน

ต่างเห็นด้วยกับคําตอบนี้

ไอสไตน์ ค่อยๆพูดขึ้นอย่างมีหลักการและเหตุผล

" คําตอบนี้ก็ผิด ทั้งสองคนออกมาจากปล่องไฟเก่าเหมือนกัน

จะเป็นไปได้ไงที่คนหนึ่งสะอาด อีกคนหนึ่งจะสกปรก

นี่แหละที่เขาเรียกว่า 'ตรรก' "

เมื่อความคิดของคนเราถูกชักนําจนสะดุด

ก็จะไม่สามารถแยกแยะและหาเหตุผล

แห่งเรื่องราวที่แท้จริงออกมาได้ นั่นคือ 'ตรรก'

จะหา 'ตรรก' ได้ก็ต้อง กระโดดออกมาจาก

" พันธนาการของความเคยชิน "

หลบเลี่ยงจาก

" กับดักทางความคิด "

หลีกหนีจาก

" สิ่งที่ทําให้หลงทางจากความรู้จริง "

และขจัด

" ทิฐิแห่งกมลสันดาน "

จะหา 'ตรรก' ได้ก็ต่อเมื่อ คุณสลัดหมากทั้งหมด

ที่คนเขาจัดฉาก วางล่อคุณไว้